(DulichBinhthuan.com.vn).- Nhắc đến cốm Phan Thiết (Bình Thuận) quê tôi là nhắc đến một thứ quà tết không chỉ vừa ngon, vừa rẻ mà còn được xem là một loại đặc sản rất đặc trưng của thành phố biển Phan Thiết.

(Cốm hộc Phan Thiết; Ảnh: Nguyên Ngọc)

Hồi còn bé, mỗi năm, cứ vào những ngày giáp tết, tôi lại được ngửi mùi hương rất ngọt của cốm nổ quyện với đường thắng tới với thơm, gừng lan tỏa trong con hẻm nhỏ báo tin xuân sắp sửa lại về. Khắp ngõ xóm là những hộc cốm đủ kích cỡ được phơi nắng dậy mùi hương thơm ngát.

Để làm ra những hộc cốm, người thợ xóm tôi sử dụng loại gạo nếp, khi rang nở bung ra thành những hạt nổ trắng tinh. Nổ được trộn với đường nấu (thắng) cùng thơm, gừng để tăng thêm nhiều mùi vị riêng cho cốm. Khi trộn nổ với đường, để tạo sự ngon miệng cho cốm người Phan Thiết thường trộn thêm sữa đặc. Hỗn hợp nổ đường sau khi trộn đều để khoảng 20 - 30 phút cho đường thấm đều vào từng hạt nổ mới đem đi đóng thành từng hộc cốm vuông vắn.

Sau công đoạn trộn sẽ đến đóng cốm. Khuôn đóng cốm là một cái hộc bằng gỗ có kích cỡ nhỏ hình chữ nhật, rỗng hai mặt. Nổ được nhồi vào trong, nén chặt lại, ép thành hộc cốm rồi đem phơi nắng. Khi cốm khô, từng hộc cốm đươc bao lại bằng giấy màu với nhiều hoa văn sặc sỡ. Hai đầu hộc cốm trang trí bằng những hoa giấy cho hộc cốm trông đẹp mắt hơn, thích hợp để chưng lên bàn thờ tổ tiên dịp tết hoặc làm quà biếu người thân, bạn bè.

Theo thời gian, cuộc sống hiện đại càng thay đổi, nghề làm cốm cũng ngày một vơi dần. Hiện không còn thấy hình ảnh đầu ngõ, cuối xóm đóng cốm, phơi cốm và gói cốm mỗi dịp tết đến, xuân về. Tuy nhiên, nhu cầu cốm tết vẫn hiện hữu trong nét văn hóa tết cùa người Phan Thiết nên một số gia đình vẫn tiếp tục duy trì trì nghề làm cốm nhưng theo hướng sử dụng máy móc thay thủ công cho những hộc cốm tết ngon hơn, đậm đà hương vị hơn và đẹp hơn.

Ngày nay, cốm Phan Thiết không chỉ xuất hiện trong những ngày đầu năm mới mà còn được biến tấu thành cốm sấy sản xuất quanh năm để phục vụ nhu cầu làm quà biếu của khách du lịch. Bạn có thể tìm thấy cốm sấy tại các gian hàng bánh kẹo trong chợ Phan Thiết, hoặc tại các quầy hàng lưu niệm tập trung đông khách du lịch để khách mua làm quà biếu ý nghĩa cho người thân sau chuyến tham quan du lịch thành phố biển.

Có thể nói, cốm hộc tuy mộc mạc, giản dị nhưng lại chứa đựng cả một ký ức đẹp của tuổi thơ nhiều thế hệ người Phan Thiết, trong đó có tôi!

Nguyên Ngọc